مدرسه علميه الغدير تهران

از الفباى فرهنگ عاشورا «وفا» است و در قاموس شهداى كربلا جايگاه بلندى دارد.

وفا به معناى عمل به پيمان و ايستادگى بر سر قول و عهد و عمل به وظايف انسانى و اسلامى در قبال ديگرى، بخصوص «امام» و از برترين خصلتها و نشانۀ جوانمردى، خدا باورى، شرافت نفس و صدق و راستى است. به فرمودۀ على «ع» : «اشرف الخلايق الوفاء» .

عاشورا، صحنۀ وفا از يك سو و بى‌وفايى از سوى ديگر بود. سيد الشهداعلیه السلام در مسير كوفه، پس از شنيدن خبر شهادت نماينده‌اش قيس بن مسهر، با خواندن آيۀ «رِجٰالٌ صَدَقُوا مٰا عٰاهَدُوا اَللّٰهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضىٰ نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَ مٰا بَدَّلُوا تَبْدِيلاً» (احزاب/ ٢٣ ) مقام وفاى او را بر شمرد.

شب عاشورا نيز، ياران خويش را صادقترين و باوفاترين ياران معرفى كرد (لا اعلم اصحابا اوفى و لا خيرا من اصحابى. . .) . آنان نيز در چند نبوت، وقتى امام بيعت خويش را برداشت و از آنان خواست كه بروند، يك صدا اعلام وفادارى كردند و امام خويش را تنها نگذاشتند. عباس بن على علیه السلام امان نامۀ دشمن را ردّ كرد و برادر را تنها نگذاشت. روز عاشورا نيز با لب تشنه به فرات رفت، امّا با ياد عطش سيد الشهدا و اطفال، آب ننوشيد.

بر خلاف جمعى از كوفيان كه بى‌وفايى كردند و پس از نامه نوشتن و دعوت كردن، به جنگ آن حضرت آمدند، عدّه‌اى هم جان بر سر پيمان باختند و فداى حسين «ع» شدند: و على الارواح التى حلّت بفنائك. . .»   امام حسين علیه السلام در خطبه‌هاى طول راه و روز عاشورا به «غدر» ، «خذلان» ، «نقض عهد» «خلع بيعت» ، «نكث» «غرور» ، و. . . كوفيان اشاره كرده، آنان را بر نقض بيعت و پيمان‌شكنى نكوهش كرده است.

سيد الشهدا علیه السلام ، خود بر پيمان خويش با خدا وفا كرد. در زيارتنامۀ او به تعبيراتى همچون «اشهد انك قد بلّغت و نصحت و وفيت و اوفيت»  بر مى‌خوريم. از زيارتنامۀ حضرت عباس علیه السلام نيز مى‌خوانيم: «و اشهد انّك. . . ممّن و فى ببيعته و استجاب له دعوته و اطاع ولاة امره. . .» و عاشورائيان ميثاق با خون شهدا مى‌بندند كه راه و پيامشان را فراموش نكنند.

مبادا عهد خود را واگذاريم امام خويش را تنها گذاريم
-عباس بن على علیه السلام ، كوفيان

فرهنگ عاشوراجلد: 1, محدثی، جواد,نشر معروف,قم,1376 .ص462-463